Bünyan' ın Tarihi
Bünyan, yıllar boyu büyük bir yerleşim merkezi olmadığı için tarihçesi Kayseri’ ye bağlı kalmıştır. Bölge hangi hakimiyetin altına girmişse Bünyan da ona tabi olmuştur.
Bünyan’a ilk yerleşimin, kayabaşındaki mağaralardan Etiler tarafından olduğu bilinmektedir.(Etiler M.Ö.1450-1200 tarihleri arasında Kızılırmak boylarında hüküm sürmüş ve zamanın en büyük yerleşim merkezlerini kurmuştur.(Kaniş-Karum) gibi,1908 yılında meşrutiyetin ilanı ile Abdülhamit tahttan indirilince, İlçenin isminden Hamit kelimesi kaldırılmış, isim Bünyan olarak kalmıştır. Bünyan İlçe olmadan Sivas İlinin Pınarbaşı (Aziziye) İlçesine bağlı iken 1912 yılında Kayseri iline ilçe olarak bağlanmıştır.
İlçe daha önceleri Müslüman ve Hristiyan Mahallesi olmak üzere 2 kısma ayrılmıştır. Yenice Mahallesi’nde rumlar, Bayramlı Mahallesi’nde Ermeniler oturduğu için buralara Hıristiyan Mahallesi, Müslümanların oturduğu Camiikebir, Dervişağa, İbrahimbey, Camiicedit Mahalleleri’nin bulunduğu yukarı kesime de, Müslüman Mahallesi denilmekte idi. Yenice Mahallesi’nde oturan rumların ekseriyeti 1923 yılında Yunanistan’da bulunan Müslüman Türklere mübadele (değiştirme) edilmiştir. Yunanistan’daki Türklere mübadele edilen rum denilen halkın ekseriyetinin aslı, Hıristiyan Türk’tür. Hıristiyan Türkler hakkında ilk bilgi 1580 yılına ait Kayseri Mahkemesi kayıtlarından alınmıştır. Bu konuda Prof. Dr. Mehmet Eröz şunları söylemektedir: “Mahkeme kayıtlarından anlaşıldığına göre Sarımsaklı’da (Bünyan) Kaya isimli Hıristiyan Türk, oğluna önce Yahşi adını vermiş fakat keşiş olduktan sonra yahşiyi Papadopulos’a çevirmiş, kızının adını da Nikol koymuştur.
Türkler Ortaasya’dan Anadolu’ya göç etmeye başladığında, gelen Türkler arasında Hıristiyan Türklerde vardı. Bunun haricinde 1071 den önce Anadolu’ya göç edip hıristiyanlaşmış 10 bin Kaman Türkü vardır. Bu Türkler İmparator Johannes Vatatzes tarafından (1222-1254) Trakya’dan göç ettirilerek Anadolu’ya yerleştirilmiştir. Bunun haricinde Gagavuz’larda Hıristiyanlığı kabul etmiş Selçuklular’ın bir koludur.
lçeye 1939 yılının Ekim ayının başında Bulgaristan’dan gelen soydaşlarımız yerleşmiştir. Gelenlerin ekseriyeti Bulgaristan’ın Sumnu Vilayeti’nin Yenipazar Kazası’nın çevre köylerindendir. Bu ailelerin 54 hanesi Küçük Ahmet olup, Süleymanlı, Mahmuzlu, Doyuranlar Köyünden de 2’şer hanedir.
Bunlardan başka kazamıza 1951 yılında Varna Vilayeti’nin Pıravda Kazası’nın Sofular Köyü’nden 2 hane daha gelmiştir.
Bulgaristan’dan yurdumuza gelen bu aileler önce İzmit-Tuzla’ya, buradan Devlet kanalı ile yurdun her tarafına dağılmıştır. Bu dağıtımda Bünyan merkezine 60 hane kadar soydaşımız yerleştirilmiş diğer ailelerde Tuzhisar, Köprübaşı, Karacaören ve Sıvgın Köyleri’ne iskan edilmiştir.
İlçeye gelen bu aileler, iskan için önce boş hanelere yerleştirilmiş hane başına yıllık 600 TL. Kira bedeli tahsisat bağlanmıştır. 1940 yılında bütün ailelere bedelsiz olarak tarla dağıtılmış, 1947 yılında ev yapımı için arsa dağıtılarak inşaat içinde hane başına 150 TL. Yardım yapılmıştır. Mahalleye yerleşen hane sayısı 1951 yılında gelen son aileler ile 90 haneyi bulmuştur. Yakın zamanlarda çevre köylerden İlçe merkezine göç fazla olmuş, gelenlerin ekseriyeti Sağlık Mahallesi’ne yerleştiği için burası İlçe’nin en büyük mahallelerinden biri durumuna gelmiştir.